Αρχαίες επιγραφές που βρέθηκαν στο Βελβεντό και στο Παλαιογράτσανο στις αρχές του περασμένου αιώνα

Ελιμιώτιδα

Αυτή η τελευταία, από τις έξι συνοικίες της Άνω Μακεδονίας, κατέλαβε το Μέσο  Αλιάκμονα , μια ταύτιση που επιβεβαιώθηκε από την άποψη της πορείας του Περσέα στο 171 π.Χ και της λεγόμενης συνοριακής επιγραφής που αναφέρθηκε ήδη. Στην περιοχή μόνο δύο αρχαίες τοποθεσίες είναι ακόμα γνωστές. Η μία  είναι η Αιανή , το οποίο ταυτίζεται από τον Heuzey (με επιγραφές) με τα ερείπια που βρίσκονται μεταξύ της Κάλλιανης και της Καισαρείας περίπου τέσσερις ώρες νότια της Κοζάνης. Ο άλλος χώρος είναι το κάστρο του Παλαιογρατσιάνου, ανάμεσα στο Σέρβια(Serfidje) και  το Βεβέντο(Veiventos) . Εδώ υπάρχει μια μικρή ακρόπολη με βυζαντινά ερείπια κοντά στους πρόποδες των οποίων βρέθηκε ένα νεκροταφείο των τάφων της πύθου, πιθανόν της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. Και εδώ, ο Heuzey βρήκε δύο επιγραφές και σε αυτό το σημείο  μπορούμε να παραχωρήσουμε τα δύο παρακάτω, ένα από το Βελβεντό και το άλλο από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου όχι μακριά από τους πρόποδες της ακρόπολης. Κοντά στο Σέρβια , στην όχθη του Αλιάκμωνα, κοντά στην κορυφή της γέφυρας στον δρόμο Σέρβια -Κοζάνης, είναι ένας προϊστορικός οικισμός. 

Στον Βελβέντο, στην εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, σε μια μεγάλη στήλη.Το πρόσωπο της πέτρας έχει ντυθεί από κάθε πλευρά, έτσι ώστε να αφήσει την επιγραφή σε ένα ανυψωμένο πλαίσιο.

Το όνομα στο ΙΙ. 4, 5 δεν είναι βέβαιο, Μυσίας. Ίσως η απλούστερη εναλλακτική λύση. '' 'A / Αμύντας είναι λιγότερο πιθανό, καθώς δεν φαίνεται χώρος για το πρώτο Α. Οι τελευταίες δύο γραμμές είναι αινιγματικές, αλλά η προτεινόμενη αποκατάσταση από μόνη της φαίνεται να ταιριάζει με ό,τι έχει απομείνει. Και η αίσθηση «χαρά  από την ευχαρίστηση του (Demeter) Megalartos» είναι αρκετά κατάλληλη. Ωστόσο, Γάνος είναι μια ξεκάθαρα ποιητική λέξη και δεν γνωρίζω καμία χρήση της ως ισοδύναμη με την χαριστήριο.

Στην εκκλησία του Αγ. Δημητρίου κοντά στο Παλαιογράτσιανο. Τρία μεγάλα θραύσματα * του επιστυλίου από τάφο ή ιερό με ένα στολίδι οδοντωτές ταινίες κάτω, και ίχνη ενός αετώματος και ακρωτήρια παραπάνω.

α.Έξω από την εκκλησία. 

β Μέσα στην Εκκλησία

γ Συνολικά

Προφανώς, το επώνυμο έμεινε ημιτελές. Φαίνεται να δικαιολογεί το συμπέρασμα ότι το πρώτο γιώτα του  Αιμιλιανός παραλείφθηκε από τον χαράκτη. Ίσως πρέπει να διαβάσουμε το υός  για υιός να το βάλουμε, καθώς δεν υπάρχει σχεδόν χώρος για περισσότερα από τέσσερα γράμματα στα αριστερά του b

*Αυτοί φαινομενικά είναι ενωμένοι μεταξύ τους στενά και αποτελούσαν το σύνολο του μπροστινού αρχιτεκτονήματος

Πηγή:
https://archive.org/stream/annualathens18brituoft#page/186/mode/2up

Σελ 186

Μετάφραση δική μας.

Ως φάρμακο θα πωλείται στην κινεζική αγορά ο κρόκος Κοζάνης

Μόλις τρεις μήνες μακριά φαίνεται ότι βρίσκεται, πλέον, η αίσια έκβαση της προσπάθειας που καταβάλλουν εντατικά την τελευταία διετία οι κροκοπαραγωγοί Κοζάνης, σε συνεργασία με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, προκειμένου να λάβουν την ειδική άδεια για εισαγωγή του "χρυσού" μπαχαρικού, ως φαρμάκου, στη μακρινή και αχανή αγορά της Κίνας. Αυτό τόνισε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, Νίκος Πατσιούρας, λέγοντας χαρακτηριστικά: «στις 25/8 θα στείλουμε στο αρμόδιο υπουργείο της Κίνας τον φάκελο με τα έγγραφα που απαιτούνται και εκτιμώ ότι εντός του επόμενου τριμήνου θα πάρουμε την ειδική άδεια για εισαγωγή του κρόκου ως φαρμάκου στην μακρινή αγορά».

Με την πραγματοποίηση της εξέλιξης αυτής, «το "χρυσάφι" της ελληνικής γης θα "φωτίσει" τα ράφια των κινεζικών φαρμακείων, αποδίδοντας σημαντικά οικονομικά οφέλη τόσο στην τσέπη των παραγωγών, όσο και στην Ελλάδα γενικότερα» σημείωσε.
Υπογραμμίζοντας ότι εξακολουθεί με αμείωτη ένταση να ενημερώνει τους παραγωγούς στην Κοζάνη για τις κινήσεις, που γίνονται μέσω του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, ο κ. Πατσιούρας επανέλαβε ότι συνεχίζει να παροτρύνει τον κόσμο στην περιοχή να ξεκινήσει την κροκοκαλλιέργεια ή ακόμη και να τη μεγεθύνει, προκειμένου αυτοί να εξασφαλίσουν ένα καλό οικογενειακό εισόδημα.
Η παραδοσιακή καλλιέργεια του κρόκου στην Κοζάνη, πάντως, συνεχίζει να αποτελεί «μαγνήτη» για τους νέους παραγωγούς, αλλά και για άλλους σπουδαγμένους νέους, οι οποίοι ελλείψει θέσεων εργασίας στο αντικείμενό τους ή χαμηλών αποδοχών, βλέπουν στην καλλιέργειά του προϊόντος αυτού ως μια προσοδοφόρα επαγγελματική επιλογή.
Όπως εξήγησε ο κ. Πατσιούρας, «με την ανεργία στην Κοζάνη και τη δυτική Μακεδονία γενικότερα να καλπάζει, επιστήμονες γύρισαν στα χωράφια, αποδεικνύοντας ότι στην Ελλάδα της κρίσης, αν κάποιος επιθυμεί να είναι παραγωγικός, τότε σίγουρα θα βρει διέξοδο».
Τονίζοντας ότι Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία, εξακολουθούν να αποτελούν τις μοναδικές χώρες στην Ευρώπη, όπου καλλιεργείται κρόκος, ο κ. Πατσιούρας σημείωσε ότι προκειμένου οι κροκοπαραγωγοί στη χώρα μας να συνεχίσουν να «μνημονεύονται διεθνώς για το άριστης ποιότητας προϊόν που παράγουν», θα πρέπει να επιτευχθεί περαιτέρω συσπείρωση του κλάδου γύρω από το συνεταιρίζεσθαι.
Οι συνεταιρισμοί, κατά τον κ. Πατσιούρα, ενδυναμώνουν τους Έλληνες κροκοπαραγωγούς έναντι των ανταγωνιστών τους και για αυτό τυχόν αποδυνάμωσή τους «θα οδηγήσει σε διάλυση του συστήματος». Διευκρίνισε ότι με την ομαδική δουλειά που γίνεται μέσω των συνεταιρισμών «ανοίγει ο δρόμος και για τις νέες γενιές». Στο πλαίσιο αυτό και με το φαινόμενο του παραεμπορίου να «κρατεί καλά», με αποτέλεσμα και τη σημαντική απώλεια εσόδων για το κράτος λόγω διαφυγόντων φόρων, ο κ. Πατσιούρας επισήμανε ότι στη γενική συνέλευση του συνεταιρισμού, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου, θα θέσει επί τάπητος το ζήτημα της διαγραφής όποιου παραγωγού εντοπιστεί «να πολεμάει τα συμφέροντα του συνεταιρισμού και να κινείται εκτός του ομαδικού πλαισίου που έχουμε θέσει».
Η κροκοκαλλιέργεια σε αριθμούς
Σε 6.000 ανέρχονται σήμερα τα στρέμματα -με τα 1000 να είναι βιολογικής καλλιέργειας- στα οποία καλλιεργείται κρόκος (1.000 οικογένειες), ενώ η φετινή παραγωγή, σύμφωνα με τον κ.Πατσιούρα, ανέρχεται σε τέσσερις τόνους και το 50% αυτής έχει ήδη διοχετευθεί στην αγορά, εντός και εκτός ελληνικών συνόρων.
«Το μεγαλύτερο μέρος από το υπόλοιπο 50% είναι και αυτό κλεισμένο μέσω παραγγελιών, αλλά πάντα φροντίζουμε να κρατάμε μικρή ποσότητα, προκειμένου να στείλουμε ως δείγμα στις νέες αγορές που πολεμάμε να εισέλθουμε, αυτές των Αμερικής και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων» είπε.
Σημειώνεται ότι το κιλό κρόκου πωλείται από 1.350 έως και 1.500 ευρώ. Ένα στρέμμα αποδίδει από 700 γραμμάρια ως και ένα κιλό. Η καλλιέργεια του κρόκου απαιτεί ακραίες κλιματικές συνθήκες. Χρειάζεται ξηρό και θερμό καιρό το καλοκαίρι και κρύο το χειμώνα. Η γη, στην οποία θα καλλιεργηθεί, θα πρέπει να είναι ξηρή, ασβεστώδης, επίπεδη και χωρίς δένδρα. Το έδαφος πρέπει να είναι καλά στραγγιζόμενο, ώστε να απομακρύνεται το νερό και να αποφεύγονται έτσι πιθανές προσβολές μυκήτων στους βολβούς που θα έχουν ως αποτέλεσμα το σάπισμά τους. Η σπορά γίνεται τους μήνες Ιούνιο - Ιούλιο και η διαδικασία αφορά την τοποθέτηση των βολβών σε αυλάκια βάθους 20 εκατοστών και σε απόσταση 10 εκατοστών μεταξύ τους.
Η συγκομιδή γίνεται στο διάστημα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου. Το λουλούδι του φυτού ανοίγει την αυγή και πρέπει να μείνει κατά το δυνατόν λιγότερο πάνω στο φυτό, διότι μαραίνεται γρήγορα και τα στίγματα χάνουν το χρώμα και το άρωμα τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συγκομιδή γίνεται από το ξημέρωμα έως τις 10 το πρωί.
Σύμφωνα με τον κ. Πατσιούρα, υπολογίζεται ότι χρειάζονται 85.000 λουλούδια για να συγκεντρωθεί ένα κιλό από φρέσκα στίγματα κρόκου. Μετά το τέλος της συγκομιδής, τα στίγματα πρέπει να αποξηρανθούν για να μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατά τη διαδικασία αυτή, ο φρέσκος κρόκος χάνει περίπου τα 4/5 του αρχικού του βάρους και αποκτά το χαρακτηριστικό του κόκκινο χρώμα. Από ένα κιλό φρέσκα στίγματα κρόκου το τελικό προϊόν είναι 200 γραμμάρια αποξηραμένων στιγμάτων. Τα αποξηραμένα στίγματα, για να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά τους, πρέπει να αποθηκευτούν και να προστατευθούν από την υγρασία, το ηλιακό φως και τη θερμότητα.
Μυθολογία, ιστορία και παράδοση γύρω από τον κρόκο
Ο Κρόκος σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν φίλος του θεού Ερμή. Παίζοντας με το θεό δισκοβολία, ο νέος τραυματίστηκε θανάσιμα. Από το αίμα του φύτρωσε ένα μικροσκοπικό λουλούδι με λαμπερούς στήμονες. Σύμφωνα με τη μυθολογία, επίσης, όταν οι θεοί Δίας και Ήρα έκαναν έρωτα, η γη γέμιζε με ανθισμένους κρόκους.
Προϊστορικά σπήλαια στο Ιράκ είναι διακοσμημένα με έργα ζωγραφικής ηλικίας 50.000 ετών που φτιάχτηκαν με χρωστικές από κρόκο.
Στην αρχαία Κρήτη, το φυτό κρόκος καλλιεργείτο από τους Μινωίτες σε ειδικά «ζαφοροκήπια» για τα χρυσόχρωμα στίγματα του υπέρου του, τα οποία και χρησιμοποιούσαν στη βαφική τέχνη αλλά και στη μαγειρική. Πατρίδα, όμως, του κρόκου θεωρείται η αρχαία Μεσοποταμία.
Αναφορές χρήσης του φυτού αυτού βρίσκονται στην Μικρά Ασία, καθώς και στην Αρχαία Αίγυπτο, όπου χρησιμοποιείτο από την βασίλισσα Κλεοπάτρα και από Φαραώ ως αρωματική και σαγηνευτική ουσία. Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως αναισθητικό και είναι αυτοί που το εισήγαγαν στην Ισπανία τον δέκατο αιώνα.
Ο Στράβωνας και ο Διοσκουρίδης αναφέρουν τις φαρμακευτικές, καρυκευτικές και βαφικές ιδιότητές του, ενώ ο Θεόφραστος κάνει λόγο για το «κρόκινο μύρον», το οποίο λαμβάνεται από το φυτό. Ο Διοσκουρίδης επίσης, τον συνιστούσε για παθήσεις τη μήτρας, ενώ ο Γαληνός, για τους πόνους των ματιών. Η ουσία αυτή είχε τεράστια οικονομική σημασία ήδη από το 1600 π.Χ.
Τα άνθη του κρόκου, τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη, στόλιζαν τις δημόσιες αίθουσες, τα λουτρά και τα θέατρα. Στην Ευρώπη το φυτό καλλιεργήθηκε συστηματικά για πρώτη φορά από τους Μαυριτανούς στην Ισπανία, από όπου και εξάγονταν τεράστιες ποσότητες στην Περσία, τη Μικρά Ασία και την Κίνα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Φωτογραφίες από το όρος Μπούρινος

Το όρος Μπούρινος ή Βούρινος είναι το βουνό στα Δυτικά των Σερβίων, προς Αιανή. Εκεί που δύει ο ήλιος.Η ψηλότερη κορυφή του έχει 1866 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Χωρίζεται στον άνω Μπούρινο ,κόκκινος κυκλος με την ψηλότερη κορυφή και στον κάτω Μπούρινο η χαμηλότερη κορυφή. Ανάμεσά τους βρίσκεται η κοιλάδα του κόκκινου νερού, ανάμεσα στους δυο κύκλους στη φώτο, με καταπληκτική βλάστηση από οξιές , βελανιδιές πεύκα έλατα και άλλα. Οι Σιατιστινοί είναι συνδεδεμένοι έντονα με τον άνω Μπούρινο και την κοιλάδα. Στις φωτογραφίες φαίνονται οι δυο κορυφές και η κοιλάδα από το καταφύγιο. Η εκκλησία είναι του αγίου Παντελεήμονα.